Như Tố Hữu đã từng tâm niệm: "Cuộc đời là nơi xuất phát cũng là nơi đi tới của văn học". Thật vậy, bởi người đọc vốn dĩ mong muốn soi chiếu, chiêm nghiệm những giá trị nhân sinh độc đáo. Chính vì lẽ đó, cánh diều văn chương cần gắn liền với sợi dây hiện thực, vấn đề thế sự xoay quanh cuộc sống. Với thời đại công nghệ số bùng nổ mạnh mẽ, tác giả Lữ Mai đã phản ánh thực trạng của con người khi tiếp xúc với trí tuệ nhân tạo qua truyện ngắn "Làm bạn với AI".

  Truyện ngắn "Làm bạn với AI" khai thác về chủ đề: Sự lệ thuộc của con người vào công nghệ trong nhịp sống hiện đại. Sự lệ thuộc ấy được thể hiện qua cách sử dụng AI quá mức của ông Bội khi tìm bí quyết nấu ăn như canh chua, bánh flan hay nhờ AI viết thơ gửi bà Thư - vợ ông để hạ cơn giận. Dường như, sự quyết định lẫn tâm trí của ông Bội đặt trọn niềm tin hoàn toàn vào trí tuệ nhân tạo, bởi lẽ "suốt cuộc trò chuyện, lúc nào cũng AI". Chính thói quen "nghiện" trò chuyện cùng AI qua màn hình xanh, ông Bội bỏ lỡ sự kết nối với các mối quan hệ, phai phôi các mảnh kí ức thật. Những hành động ấy phản ánh rõ nét đời sống con người dần tách rời vì sự phụ thuộc công nghệ. Suy cho cùng, Lữ Mai đã thật tinh tế khi khắc họa chủ đề trên như một lời cảnh tỉnh cho lối sử dụng AI sai cách, khơi dậy tình cảm của những người yêu chữ nghĩa thêm trân trọng, thêm tin yêu mọi lát cắt của hiện tại.

 Nhân vật ông Bội - đại diện cho lớp người sống giữa thế giới thực và ảo. Ông là người tiếp cận công nghệ một cách say mê, tò mò. Mặc dù lúc đầu, ông trân quý những kỉ niệm xưa "ông quyết giữ cái tivi đen trắng, cái đài cát sét". Tuy nhiên, sau khi nhận được sự thấu cảm qua cuộc trò chuyện cùng AI, ông Bội đã vô cùng thích thú với sự tinh tế ấy. Chính vì vậy, ông chợt quên đi những mối liên kết bên ngoài, "hủy hẹn cà phê cùng đám ông Khanh cuối phố", chỉ mải mê sử dụng AI. Tựu chung lại, ông Bội là nhân vật tác giả ẩn ý gửi gắm ý nghĩa về lợi ích AI mang đến cho con người, nhưng con người cần cân bằng giữa cuộc sống trên mạng và hiện tại, không đánh mất giá trị thực tế.

 Với sự kiện mất kết nối wifi, ông Bội đã thốt lên đầy bàng hoàng: "Tại sao, sao lại mất wifi lúc này?". Đây sở dĩ là tình huống nhận thức nội tâm, chuyển biến tâm lí nhân vật. Bởi lẽ, nhờ không truy cập được internet đã thúc đẩy ông Bội ra ngoài, tận hưởng khoảnh khắc hiện tại. Ông bội quay về nơi xưa - chiếc ghế ở hồ Gươm lấp lánh ánh thu vàng, nơi ông được ôn kỉ niệm, kết nối lại với những người bạn và người vợ yêu quý. Qua tình huống đặc biệt trên, ông Bội nhận thức được giá trị của hiện thực, của mọi người xung quanh, dẫu AI hữu dụng nhưng không thể sánh với tình cảm giữa trái tim đến trái tim con người. Qua đó, nếu ví tình huống truyện là "thứ nước rửa ảnh" (Nguyễn Minh Châu), vậy tác giả Lữ Mai đã "rửa" thành công, nổi bật lên hình ảnh nhân vật, chủ đề tư tưởng về sự biết ơn những kết nối thật, đồng thời không lệ thuộc vào AI mà tác phẩm ngụ ý truyền tải đến độc giả.

 Sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa điểm nhìn, ngôi kể lẫn giọng điệu cũng góp phần dẫn lối độc giả đến ý nghĩa chủ đề của tác phẩm. Truyện ngắn sử dụng điểm nhìn thứ ba toàn tri và ngôi kể thứ ba giúp tăng tính khách quan, đồng thời tạo chiều sâu cho nội dung truyền tải. Nhà văn Lữ Mai cùng giọng điệu giản dị pha chút châm biếm nhẹ nhàng càng phản ánh đúng đắn về tính cách nhân vật, lẫn thông điệp của tác phẩm. Như vậy, các hình thức nghệ thuật đều thành công làm rõ về nội dung của truyện ngắn "Làm bạn với AI".

  Truyện ngắn "Làm bạn với AI" của Lữ Mai là một tiếng nói sâu sắc khơi gợi về sự lệ thuộc của con người vào trí tuệ nhân tạo trong bối cảnh hiện đại. Tác phẩm không những dẫn lối người đọc hiểu biết đến vấn đề thế sự, mà còn thức tỉnh sự trân trọng của con người ở mọi khoảnh khắc thực tế. Với tư cách là một độc giả, tôi càng thêm quý trọng sự kết nối giữa người với người, lẫn học cách sử dụng đúng về công nghệ thông minh.