Đọc văn bản: đạo sĩ núi Lao ; đọc hiểu đạo sĩ núi lao

ĐẠO SĨ NÚI LAO

Trong ấp (huyện) có chàng họ Vương, vào hàng thứ bảy, là con nhà cố gia, tuổi trẻ mộ đạo, nghe nói trên núi Lao Sơn (1) có một vị tiên, liền quẩy tráp tới thăm. Trèo lên hết một ngọn núi, thấy một nhà quán, um tùm cây mát. Một vị đạo sĩ (2) ngồi trên bồ đoàn (3) tóc trắng rủ xuống tận cổ, tinh thần sắc sảo. Sinh khấu đầu làm lễ, bắt chuyện, thấy đạo lí huyền diệu, bèn tôn làm thầy.

Đạo sĩ nói:

– Chỉ sợ anh sức yếu, không chịu nổi khó nhọc.

Thưa là: “được”.

Học trò đạo sĩ rất đông, sắm tối mới kéo nhau về. Vương cùng họ cúi đầu làm lễ chào nhau, rồi quyết định ở lại trong quán.

Sáng tinh sương, đạo sĩ đã gọi Vương dậy, đưa cho chiếc rìu, bảo theo lũ học trò đi hái củi. Hơn một tháng, tay chân phỏng mọng, đau không chịu nổi, có bụng muốn về.

Một buổi chiều, về đến quán, thấy đạo sĩ đang ngồi uống rượu với hai người khách. Trời đã tối mà chưa thấy thắp đèn, đốt lửa gì cả. Đạo sĩ bèn cắt một miếng giấy tròn như tấm gương, dán lên vách. Phút chốc, ánh trăng vằng vặc từ trên vách chiếu xuống, sáng rõ cả ngọn cỏ, sợi tơ. Bọn học trò chạy quanh hầu hạ.

Một người khách nói:

– Đêm nay trời đẹp, cùng nhau vui uống, nên cho ai nấy đều vui.

Bèn cầm hồ rượu trên bàn, rót cho bọn học trò đứng hầu, dặn mọi người nên uống thật say. Vương nghĩ bụng hồ rượu nhỏ như thế mà chia ra bảy, tám người, làm sao cho đủ. Thấy bọn chúng, đứa cầm chén, đứa vác chậu, tranh nhau uống trước, như sợ mất hết, không tới lượt mình. Vậy mà rót hết chén này đến chén khác, vẫn chẳng thấy rượu vơi đi chút nào, bụng thầm lấy làm lạ.

Bỗng một vị khách nói:

– Dưới trăng đẹp mà uống suông mãi cũng buồn. Sao chẳng mời chị Hằng xuống chơi?

Đạo sĩ bèn lấy một chiếc đũa, vứt vào giữa Mặt Trăng. Bỗng thấy một người đẹp từ trong bóng sáng bước ra: lúc mới đến, chưa đầy một thước, mà vừa đặt chân đến đất thời cao lớn như người thường, lưng thon thả, cổ trắng muốt, áo quần phấp phới, uyển chuyển múa khúc Nghê Thường… […]

Vương thích lắm, đem lòng kính mộ đạo sĩ, bụng muốn về cũng tiêu tan.

Lại qua một tháng nữa, khổ không kham, mà đạo sĩ vẫn chưa truyền cho một phép gì. Sốt ruột quá, bèn lên cáo từ, xin về:

– Đệ tử qua mấy trăm dặm đường tới xin học thầy, dầu chẳng học được cái đạo trường sinh bất tử, cũng mong thầy dạy cho chút gì gọi là hả chút lòng cầu học. Thế mà qua hai, ba tháng, chỉ những sáng đi kiếm củi, tối lại trở về. Hồi ở nhà, đệ tử chưa bao giờ khổ như thế.

Đạo sĩ cười, bảo:

– Ta đã nói trước là anh không chịu nổi khó nhọc, nay đã quả nhiên. Sáng mai, sẽ cho người dẫn anh về.

Vương lại nài nỉ:

– Đệ tử làm lụng đã nhiều, xin thầy dạy cho một thuật mọn, khỏi phụ công lao đệ tử lặn lội tới đây.

Đạo sĩ hỏi muốn cầu thuật gì, Vương nói:

– Thường thấy thầy đi đâu, tường vách không ngăn nổi, chỉ xin một phép ấy cũng đủ lắm.

Đạo sĩ cười, nhận lời. Bên dạy cho phép bắt quyết (4), bảo miệng đọc mấy câu thần chú, rồi hô: “Vào đi! Vào đi!”. Vương đối mặt với bức tường, nhưng ngần ngừ không dám vào. Đạo sĩ lại hô rằng:

– Cứ vào đại thử coi!

Vương theo lời, thong thả tiến lại, nhưng đến tường bị vấp. Đạo sĩ bảo cúi đầu, vào thật nhanh, đừng rụt rè. Vương bước xa bức tường mấy bước, đọc câu thần chủ, bước nhanh tới, cảm thấy như chỗ trống không. Quay nhìn lại thì đã thấy mình ở bên kia tường. Mừng quả, vào lạy tạ xin về.

Đạo sĩ nói:

– Về nhà phải giữ gìn đứng đắn, không thế thì phép không nghiệm nữa đâu.

Nói rồi, cấp tiền cho Vương ăn đường mà về.

Đến nhà, chàng khoe đã gặp tiên, tường vách dày đến đâu cũng không ngăn nổi. Vợ không tin. Vương theo như cách đạo sĩ đã dạy, cách tường mấy bước, cúi đầu chạy ù vào. Đầu đập tường cứng ngã lăn đùng. Vợ nâng dậy, nhìn xem, thấy trán sưng bươu bằng quả trứng. Vợ chế giễu mãi. Vương vừa thẹn vừa tức, chửi mãi lão đạo sĩ bất lương.

(Bồ Tùng Linh, Liêu trai chí dị (Nguyễn Đức Lân dịch),

NXB Văn học, Hà Nội, 2006, tr. 20-23)

Chú thích: đạo sĩ núi Lao ; đọc hiểu đạo sĩ núi lao

(1) Núi Lao Sơn: ngọn núi nổi tiếng ở phía đông nam tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc.

(2) Đạo sĩ: người tu tiên.

(3) Bồ đoàn: chiếc chiếu đan bằng có bồ, hình tròn, để người đi tu hành quỳ hoặc ngồi cho êm, mỗi khi hành lễ.

(4) Bắt quyết: dùng ngón tay đan chéo vào nhau kết thành chữ để làm phép.

Câu 1: Xác định đặc điểm cốt truyện, nhân vật kì ảo, không gian kì ảo của truyện truyền kì trên.

Câu 2: Xác định một lời dẫn trực tiếp. Căn cứ nào giúp em nhận ra đó là lời dẫn trực tiếp? Chuyển lời dẫn trực tiếp em đã xác định sang lời dẫn gián tiếp.

Câu 3: Nêu 02 chi tiết kì ảo và chỉ ra tác dụng của chúng trong việc thể hiện chủ đề của văn bản.

Câu 4: Nhân vật anh họ Vương hiện lên với phẩm chất như thế nào? Căn cứ nào trong truyện giúp em nhận ra điều đó?

Câu 5: Phân tích ý nghĩa của chi tiết sau: Vương theo như cách đạo sĩ đã dạy, cách tường mấy bước, cúi đầu chạy ù vào. Đầu đập tường cứng ngã lăn đùng. Vợ nâng dậy, nhìn xem, thấy trán sưng bướu bằng quả trứng. Vợ chế giễu mãi. Vương vừa thẹn vừa tức, chửi mãi lão đạo sĩ bất lương.”

Câu 6: Sau câu chuyện em có suy nghĩ gì về giá trị của sự tu luyện và học hỏi? (trả lời 3 đến 5 câu)

GỢI Ý TRẢ LỜI: 

Câu 1: Xác định đặc điểm cốt truyện, nhân vật kì ảo, không gian kì ảo của truyện truyền kì trên.

- Đặc điểm cốt truyện: cốt truyện sử dụng yếu tố kì ảo

- Nhân vật kì ảo: Đạo sĩ

- Không gian kì ảo: không gian thượng giới, chị Hằng bước ra khỏi trăng xuống hạ giới uống rượu cùng thầy trò Đạo sĩ.

Câu 2: Xác định một lời dẫn trực tiếp. Căn cứ nào giúp em nhận ra đó là lời dẫn trực tiếp? Chuyển lời dẫn trực tiếp em đã xác định sang lời dẫn gián tiếp.

- Lời dẫn trực tiếp: Đạo sĩ nói:

– Về nhà phải giữ gìn đứng đắn, không thế thì phép không nghiệm nữa đâu.

Căn cứ: Có dấu hai chấm, gạch ngang đầu dòng trước lời dẫn. Giữ nguyên văn lời nói của nhân vật Đạo sĩ.

- Chuyển sang lời dẫn gián tiếp: Ông Đạo sĩ bảo với anh Vương rằng phải biết giữ gìn đứng đắn, không thế thì phép sẽ không còn linh nghiệm nữa.

Câu 3: Nêu 02 chi tiết kì ảo và chỉ ra tác dụng của chúng trong việc thể hiện chủ đề của văn bản.

- Chi tiết kì ảo:

+ Rót hết chén này đến chén khác, vẫn chẳng thấy rượu vơi đi chút nào

+ Khả năng đi xuyên qua tường của Đạo sĩ

Tác dụng:

+ Yếu tố kì ảo giúp câu chuyện trở nên li kì, hấp dẫn, sinh động, tạo sự tò mò cho người đọc.

+ Chi tiết góp phần thể hiện chủ đề, tư tưởng của tác phầm: niềm tin vào việc khi con người cố gắng tu luyện, học hỏi thì sẽ tạo ra được những giá trị độc đáo, mới lạ trong mắt người khác.

Câu 4: Nhân vật anh họ Vương hiện lên với phẩm chất như thế nào? Căn cứ nào trong truyện giúp em nhận ra điều đó?

+ Một người ham học hỏi: thể hiện qua chi tiết anh Vương trèo hết một ngọn núi để tìm thầy học đạo. Đạo sĩ sợ anh sức yếu, không chịu nổi khó nhọc nhưng anh bảo vẫn cố gắng được.

+ Một người không có sự kiên trì, dễ nản chí: “Hơn một tháng, tay chân phỏng mọng, đau không chịu nổi, có bụng muốn về. Lại qua một tháng nữa, khổ không kham, mà đạo sĩ vẫn chưa truyền cho một phép gì. Sốt ruột quá, bèn lên cáo từ, xin về”

+ Một người có tính khoe khoang: Khi được Đạo sĩ chỉ cho thuật xuyên qua bức tường. Anh Vương liền xin phép về nhà, làm thử cho vợ xem, bất chấp lời dặn của Đạo sĩ.

Câu 5: Phân tích ý nghĩa của chi tiết sau: Vương theo như cách đạo sĩ đã dạy, cách tường mấy bước, cúi đầu chạy ù vào. Đầu đập tường cứng ngã lăn đùng. Vợ nâng dậy, nhìn xem, thấy trán sưng bướu bằng quả trứng. Vợ chế giễu mãi. Vương vừa thẹn vừa tức, chửi mãi lão đạo sĩ bất lương.”

- Đây là chi tiết về hành động của nhân vật

- Chi tiết tạo nên một kết thúc bất ngờ, không có hậu trong truyện. Giúp câu chuyện trở nên hấp dẫn, sinh động.

- Chi tiết góp phần thể hiện rõ tính cách, phẩm chất của nhân vật anh Vương: là một người có thích hay khoe, thích thể hiện tài năng của mình.

- Chi tiết thể hiện rõ được chủ đề, tư tưởng của văn bản: học đạo là để giúp đời, làm những việc có ích nên không thể áp dụng phép thuật một cách tuỳ tiện hay để chỉ để khoe khoang; muốn đắc đạo, cần bền gan vững chí, sẵn sàng đối diện và vượt qua gian khô.

Câu 6: Sau câu chuyện em có suy nghĩ gì về giá trị của sự tu luyện và học hỏi? (trả lời 3 đến 5 câu)

- Từ câu chuyện học đạo của anh Vương, em nhận thấy giá trị của sự tu luyện và học hỏi rất quan trọng. Nhờ có sự tu luyện, học hỏi hằng ngày ta sẽ trở nên tốt hơn, tìm kiếm được nhiều điều mới trong cuộc sống. Tuy nhiên sự tu luyện học hỏi phải gắn liền với sự kiên trì, nỗ lực và khiêm tốn. Tu luyện, học hỏi để cho bản thân tốt hơn chứ không phải là chờ vào sự công nhận của người khác.