Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu:

                                                                       ĐỒNG HÀO CÓ MA

                                                                                                      (Nguyễn Công Hoan)

(Lược một đoạn: nhân vật huyện Hinh trạc ngoại tứ tuần, béo đến nỗi lỗ chân lông căng ra, râu không có chỗ lách ra ngoài được).

Buổi hầu sáng hôm ấy.

Con mẹ Nuôi⁽¹⁾, tay cầm lá đơn, đứng ở sân công đường. Nó hớt hơ hớt hải qua cổng chòi, rồi sợ sệt bỡ ngỡ, không biết quan ngồi buồng nào. Bỗng một người mặc áo cánh nái nhuộm vỏ già chạy xồng xộc đến trước mặt nó, và hỏi:

- Đi đâu?

Con mẹ biết ngay rằng đó là cậu lính lệ. Và như hiểu rõ phép vào quan, nó giúi đưa cậu lệ hai hào đã cầm sẵn ở trong tay, rồi nói nhỏ:

- Nhờ cậu bẩm quan cho tôi vào hầu.

Cậu lệ tuy đã cầm tiền, nhưng làm như ta không để ý đến việc nhỏ nhen ấy, bèn vừa thò tay, vừa nói to:

- Đưa xem đơn, việc gì?

Rồi trong khi nhà Nuôi kể lể, thì cậu lệ đánh vần để đọc lá đơn. Đoạn cậu lắc đầu, nhăn mặt bảo:

- Vào kia, nhờ bác nho Quý bác ấy làm hộ cho. Đơn này không được.

Con mẹ tái mặt, hỏi:

- Không được thế nào, thưa cậu?

Cậu lệ giơ hai tay ra giảng:

- Nghĩa là nếu nhà chị muốn việc chóng xong, nghe chưa?

- Thưa cậu, cậu cứ vào trình quan hộ. Chả nói giấu gì cậu, nhà tôi bị mất trộm hết sạch cả đồ đạc lẫn tiền nong. Sáng nay, vay mãi mới được một đồng hai hào, để đi trình quan, cậu làm ơn thương hộ cho. […]

Bỗng một tiếng chuông gọi. Cậu lệ dạ giật một tiếng, rồi ù té chạy. Con mẹ Nuôi nhìn theo, biết rằng buồng quan ngồi ở chỗ ấy. Nó đánh liều tiến đến, vừa tiến, vừa lo. Nó bước chân lên thềm, trống ngực bắt đầu nổi mạnh. Nó đã trông thấy quan. Nó lại sợ nữa. Vì lo sợ quá, nên quên đứt rằng chính nó đi trình việc mất trộm. Nó lại tưởng như nó là đứa trộm vậy. Nó rón rén, đứng nép vào cạnh cửa, thập thò, ghé vào trong, và lắng tai nghe. Nó thấy quan đang dặn cậu lệ xuống bảo nhà bếp ninh cho thật dừ cái chân giò.

[…] Bỗng hai con gà tây béo sù quàng quạc kêu ở sân trước. Nó thốt giật nảy mình. Quan đang ngồi, choàng một cái, ngài đứng dậy, chạy vội ra hiên, đứng ngay cạnh nhà Nuôi, và gọi váng:

- Có đứa nào đấy, lừa hai con gà vào cho tao!

Tức thì, người ta chạy tán loạn để xua gà, và nhà Nuôi thì chắp hai tay, quỳ ngay xuống gạch, và nâng ngang đầu cái lá đơn.

Khi đôi gà đã chạy về, quan bèn nhìn con mẹ và bảo:

- Vào đây.

Nó mừng quá, lóp ngóp đứng dậy, vội vã theo vào trong buồng giấy.

Nó đứng ở cạnh bàn, run lên bần bật. Nó liếc nhìn quan. Ngài oai vệ quá. Nó lại sợ hơn nữa. Nhưng dù run hay sợ, nó cũng không quên được việc vi thiềng⁽²⁾ quan.

Nhưng tiền trình diện quan, nó lại buộc vào trong dải yếm. Nó cởi ra mới lấy được.

Nó mới lúi húi rút cái nút buộc ra. Nó sợ quan chờ lâu, nên phải vội vàng. Mà vì vội vàng, lại lo quan gắt, nên nó lóng ngóng. Cái nút vừa xổ ra, thì loẻng xoẻng, cả món tiền rơi tiệt cả xuống gạch.

Năm đồng hào đôi nảy lên mấy cái, và từng ấy tiếng kêu làm nó giật mình. Tự nhiên, nó choáng cả người và hoa cả mắt. Nó cúi nhìn chỗ nhiều hào rơi nhất, ngay bên cạnh nó. Đồng thì chui nằm ẹp gần chân nó, đồng thì xoay tít mấy vòng, đồng thì bắn ra góc buồng. Mấy đồng nữa thì thi nhau lăn ra tận chỗ xa.

Nó không thấy quan nói gì, nên cũng hơi tĩnh tâm. Nó bèn cúi xuống để nhặt tiền. Một đồng, hai đồng. Đồng thứ ba nghiêng ở mé tường. Nó tìm đồng thứ tư. Mãi nó mới thấy ở tận gần chân bàn giấy của quan. Nó tìm đồng thứ năm. Quái, nó tìm mãi, mà không thấy đâu cả.

Nó phải có năm hào đôi. Năm hào đôi mới thành một đồng bạc được. Vừa ban nãy, nó giở ra cho cậu lệ xem, và lại buộc cẩn thận vào dải yếm. Không lẽ đồng hào ấy có ma, đã biến đi đâu mất chóng thế được. Vậy chỉ quanh quẩn ở trong buồng này mà thôi. Nhưng nó đã tìm kỹ lắm rồi. Mà trình đơn tám hào, tất nó bị quan chửi. Không biết làm thế nào được, nó tần ngần chắp hai tay, vái:

- Lạy quan lớn ạ.

Rồi nó lùi lùi bước ra cửa. Rồi nó đi về...

Ông huyện Hinh cứ ngồi yên sau bàn giấy để nhìn theo con mẹ khốn nạn. Rồi khi thấy nó đã đi khuất, ông mới đưa mắt xuống chân, dịch chiếc giầy ra một tý. Và vẫn tự nhiên như không, ông cúi xuống thò tay, nhặt đồng hào đôi sáng loáng, thổi những hạt cát nhỏ ở đế giầy bám vào, rồi bỏ tọt vào túi.

                                                                      (Theo: https://nhavannguyenconghoan.blogspot.com)

Con mẹ Nuôi⁽¹⁾: Nhân vật tên là Nuôi; Con mẹ Nuôi là cách gọi tên người một cách dân dã, thường thấy ở xã hội nông thôn xưa.

Vi thiềng⁽²⁾: chỉ lễ vật ít ỏi mang đến biếu kẻ bề trên. Trong truyện Đồng hào có ma, vi thiềng có nghĩa là đưa lễ vật đến để đút lót.

*Về tác giả Nguyễn Công Hoan (1903-1977), là một trong số những tác giả đặt nền móng cho nền văn xuôi Việt Nam hiện đại, một cây bút trào phúng xuất sắc, có sức sáng tạo dồi dào, dẻo dai. Hơn nửa thế kỉ cầm bút, ông đã để lại một sự nghiệp văn học đồ sộ. Toàn bộ tác phẩm của Nguyễn Công Hoan là một bức tranh phong phú, sống động về xã hội Việt Nam thời Pháp thuộc.

*Về tác phẩm: Truyện ngắn Đồng hào có ma viết năm 1937.

Câu 1. Câu chuyện trong truyện ngắn trên được kể theo ngôi kể nào?

Câu 2: Hãy chỉ ra các sự việc chính trong mạch truyện được kể?

Câu 3: Anh/chị hiểu gì về nhan đề “Đồng hào có ma”?

Câu 4.  Chi tiết “Và vẫn tự nhiên như không, ông cúi xuống thò tay, nhặt đồng hào đôi sáng loáng, thổi những hạt cát nhỏ ở đế giầy bám vào, rồi bỏ tọt vào túi” có ý nghĩa gì?

Câu 5. Nhận xét về thái độ của tác giả dành cho các nhân vật trong truyện ngắn Đồng hào có ma?

Câu 6. Trình bày quan điểm của em về việc đút lót, hối lộ quan lại của nhân vật mẹ Nuôi trong truyện ngắn Đồng hào có ma.

Gợi ý:

Câu 1:

Ngôi kể thứ 3

Câu 2: Nhân vật mẹ Nuôi đi trình báo việc mất trộm, lót tay cho cậu lính lệ 2 hào nhưng vì luống cuống đánh rơi tiền và tìm không thấy phải lủi thủi ra về.

- Huyện Hinh nhặt tiền bỏ vào túi.

Câu 3:

Nhan đề “đồng hào có ma”:

- Gợi ra tình huống truyện: Mẹ Nuôi lên trình báo quan việc mất trộm. Vì luống cuống nên nó đã đánh rơi mất hai hào. Nó tìm mãi không thấy và cho rằng đồng hào ấy có ma. Thực ra, đồng hào ấy đang nằm yên vị dưới chân của huyện Hinh và con ma ấy chính là hắn.

- Thể hiện tư tưởng của tác giả: Phơi bày hiện thực thối nát chốn quan trường trong XHVN trước CM

Câu 4:

- Lí giải sự biến mất của đồng hào đôi

- Chi tiết thể hiện bản chất nhân vật quan huyện Hinh: Là kẻ ăn cắp chuyên nghiệp, nhẫn tâm, không từ thủ đoạn bẩn thỉu để cướp đoạt của người dân nghèo.

Câu 5: Nhận xét về thái độ của tác giả dành cho các nhân vật trong tác phẩm Đồng hào có ma?

-Đối với quan huyện Hinh: bản chất bẩn thỉu, đê tiện: ăn chặn của người nông dân ngay tại chốn công đường, nơi lẽ ra con người sẽ tìm thấy lẽ phải, sự công bằng. Qua việc miêu tả nhân vật, ta thấy tác giả thể hiện rõ thái độ phê phán, lên án nhân vật, kẻ đại diện cho giai cấp thống trị trong xã hội thực dân phong kiến trước CM ở nước ta

-Đối với nhân vật mẹ Nuôi: Bị mất trộm, và hi vọng sẽ tìm ra kẻ trộm, lấy lại được đồ bị mất nên đã vay tiền để lên công đường báo quan. Tại đây, bà ta vừa bị mất tiền đút lót cho lính lệ canh cổng, vừa bị “mất trộm” bởi quan phụ mẫu mà không báo được việc mất trộm. Qua nhân vật này, tác giả bày tỏ thái độ vừa phê phán lại vừa thương cảm cho số phận người nông dân trong xã hội cũ.

Câu 6:

- Việc đút lót, hối lộ cho quan lại của con mẹ nuôi trong tác phẩm là sai trái và đáng lên án. Chính hành động của bà ta đã tiếp tay cho bọn quan lại, địa chủ tham ô, tham nhũng. Trong truyện, con mẹ Nuôi đã tìm cách đút lót để mong xong việc nhưng cuối cùng thì tiền mất mà việc thì cũng chẳng xong.

- Tuy nhiên, trong XHPK bản chất của giai cấp thống trị là tham lam, ti tiện, nên người nông dân thấp cổ bé họng khó mà chống lại những thói quen “ăn bẩn” của chúng.