THU

“Trời trong xanh áo mới

Hương cốm gọi thu về

Vườn chín thơm hồng, bưởi

Hương dập dềnh bay xa.

Mùa thu về trong gió

Mùa thu về trong cây

Mật ngọt dâng sóng sánh

Ong, bướm mải mê say.

Đất ngỡ ngàng màu nắng

Sông ngỡ ngàng màu mây

Rộn ràng nghe tiếng trống

Bạn bè tay trong tay… 

(Nguyễn Trọng Hoàn để lại…  Nguyễn Trọng Hoàn, NXB Công an nhân dân, 2021, tr.310)

Câu 1: Xác định thể thơ và chủ thể trữ tình của bài thơ trên.

Câu 2: Bức tranh thiên nhiên được thể hiện qua những từ ngữ, hình ảnh nào? Em có nhận xét gì về bức tranh thiên nhiên đó.

Câu 3: Chỉ ra và nêu tác dụng của các từ láy được sử dụng trong bài thơ trên.

Câu 4: Chỉ ra và nêu tác dụng của các biện pháp tu từ được sử dụng trong bài thơ.

Câu 5: Nêu cảm hứng chủ đạo.

Câu 6: Nêu tác dụng của dấu chấm lửng ở cuối bài thơ.

GỢI Ý ĐÁP ÁN

Câu 1: Xác định thể thơ và chủ thể trữ tình của bài thơ trên.

+ Thể thơ 5 chữ

+ Chủ thể trữ tình ẩn

Câu 2: Bức tranh thiên nhiên được thể hiện qua những từ ngữ, hình ảnh nào? Em có nhận xét gì về bức tranh thiên nhiên đó.

- Hình ảnh: trời trong xanh, vườn chín hồng bưởi, ong bướm, đất màu nắng, sông màu mây...

- Từ ngữ: áo mới, gọi thu về, dập dềnh, sóng sánh, ngỡ ngàng...

- Bức tranh thiên nhiên mang đặc trưng của một vùng quê yên bình, thơ mộng, tươi vui, rộn rã.

Câu 3: Chỉ ra và nêu tác dụng của các từ láy được sử dụng trong bài thơ trên.

- Từ láy: dập dềnh, sóng sánh, ngỡ ngàng, rộn ràng

- Tác dụng:

+ Dập dềnh: miêu tả hương cốm lan tỏa, bồng bềnh, nhẹ nhàng trôi trong gió, tạo nên sự uyển chuyển, êm đềm của không gian thu.

+ Sóng sánh: diễn tả vẻ óng ánh, tràn đầy của mật ngọt

+ Ngỡ ngàng : thể hiện cảm giác bỡ ngỡ, xao động của đất và sông trước vẻ đẹp, sắc màu bất ngờ của mùa thu.

+ Rộn ràng: gợi âm thanh vui tươi, náo nức của tiếng trống và bước chân bạn bè, làm cho bức tranh mùa thu thêm sống động.

- Tạo nhạc điệu uyển chuyển, giàu nhạc tính cho bài thơ, tăng hiệu quả cho sự diễn đạt. Khắc họa rõ nét vẻ đẹp thiên nhiên và không khí mùa thu: vừa êm đềm, trữ tình, vừa tươi vui, rộn rã. Góp phần thể hiện cảm xúc ngỡ ngàng, say mê của chủ thể trữ tình trước bức tranh thu quê hương.

Câu 4: Chỉ ra và nêu tác dụng của các biện pháp tu từ được sử dụng trong bài thơ.

- Biện pháp tu từ nhân hóa “Hương cốm gọi thu về”

- Tác dụng:

+ Khiến cho bức tranh cảnh vật trở nên sinh động, gần gũi, tăng sức gợi hình gợi cảm.

+ Mùa thu được gợi lên như một người bạn được hương cốm mời về, từ đó khắc họa bức tranh thu ấm áp, bình dị, mang đặc trưng của vùng quê Bắc Bộ.

- Biện pháp tu từ điệp từ “ngỡ ngàng”.

+ Tạo nhạc tính, hài hòa nhịp nhàng, liên kết cho bài thơ

+ Nhấn mạnh cảm xúc ngạc nhiên, thích thú của thi nhân trước cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp, yên bình đất trời lúc thu sang

- Điệp cấu trúc: “mùa thu về...”

+ + Tạo nhạc tính, hài hòa nhịp nhàng, liên kết cho bài thơ

+ Nhấn mạnh cảm giác mùa thu tràn về, lan tỏa khắp đất trời, gợi khung cảnh yên bình, thơ mộng, từ đó thể hiện rõ cảm xúc yêu mến của tác giả trước thời khắc thu về.

Câu 5: Nêu cảm hứng chủ đạo.

- Niềm say mê, xao xuyến trước vẻ đẹp trong trẻo, tràn đầy sức sống của mùa thu quê hương.

Câu 6: Nêu tác dụng của dấu chấm lửng ở cuối bài thơ.

- Gợi cảm giác về âm thanh tiếng trống, bạn bè vui đùa cứ ngân vang, vang vọng mãi, diễn tả những cảm xúc ngập ngừng, xúc động của tác giả trước vẻ đẹp của mùa thu